De meeste creatieve mensen hebben het best lastig in onze maatschappij. Vaak worden ze niet begrepen.
Op de arbeidsmarkt zie ik dit vooral gebeuren tijdens de sollicitatiegesprekken. Dan moeten “ze” concreet worden, het probleem, dat wat de vacature in feite is, adequaat kunnen oplossen. Dan bedoel ik; een logisch onderbouwd inkijkje geven van hoe ze dat dan wel zouden aanpakken. Mijn advies: Niet doen.
Want, de manager/leidinggevende denkt niet zoals de creatieveling en ontvangt op een compleet andere wijze zijn of haar zekerheid – zeg maar. Een manager is immers een manager en geen creatieveling. Als het goed is.
Hoe ga je hier als creatieveling dan wel mee om?
Voordat ik daar verder op in ga, hier een paar vragen die ik eerst wil beantwoorden.
- Wat is creativiteit?
- Hoeveel creatieven zijn er eigenlijk?
- Is creativiteit te ontwikkelen?
- Hoe gaan bedrijven met creatieven om?
Wat is creativiteit?
De moeilijkste van alle vragen over dit onderwerp. Er is geen één definitie van creativiteit. Wat wel duidelijk is, is dat het om waarnemen, denken en doen tezamen gaat. Een integrale kijk op zaken of problemen om met een andere kijk of oplossing te komen dan gebruikelijk. Efficiënter, meer waarde toevoegend, begrijpelijker gemaakt (humor), inzichtelijker of kunstzinniger.
Hoeveel creatieven zijn er eigenlijk?
In Nederland zijn bijna 172 duizend personen werkzaam in een creatief beroep (volgens het CBS 2011, meest recente groot opgezette onderzoek). De grootste groep daarvan werkt in het cluster “creatieve zakelijke dienstverlening”.
Het merendeel van de personen met een creatief beroep is man. Kenmerkend voor personen met een creatief beroep is het grote aantal zelfstandigen; bijna de helft van alle geregistreerde creatieven werkt als zelfstandige. Daarnaast werken ze vaak in kleine bedrijven met minder dan 10 werknemers. De gemiddelde arbeidsduur van personen met een creatief beroep is hoger dan van de totale werkzame beroepsbevolking. Bij de creatieve zakelijke dienstverlening komt een arbeidsduur van 35 uur of meer per week vaker voor dan bij de andere sectoren.
De vraag is dan natuurlijk of dit werkelijk alle creatieven zijn en of de genoemde creatieven ook echt creatieve dingen doen. Dat laat ik hier even buiten beschouwing, maar is een belangrijke vraag, omdat de echt creatieven vaak geniaal zijn en hun geld vaak gespreid over sectoren verdienen. Meestal vanuit zelfstandig ondernemerschap. Die vrijheid hebben ze nodig. Het is een voorwaarde. Nogal een ding dus.
Is creativiteit te ontwikkelen?
Ja, maar langzaam. Intelligentie is een goede voorspeller voor het ontwikkelen van creativiteit, alleen is intelligentie als algemeen begrip moeilijk te meten. Capaciteitentesten (IQ) correleren goed met creativiteit. Mensen met een hoog IQ zijn vaak creatiever dan mensen met een gemiddeld of laag IQ. Karakter, persoonlijkheid en temperament blijken tevens een belangrijke rol te spelen in iemands creatieve uitingen. Vooral de big five dimensie Openheid tot nieuwe ervaringen, is een belangrijke raadgever.
Er zijn methoden om je creativiteit te ontwikkelen. Afstand nemen van een probleem dat om een creatieve benadering vraagt is een veel gehoorde. Extreem divergent denken is er nog één, maar dat vraagt om veel oefening, buiten de bestaande eigen overtuigingen en geconditioneerde geest-constructen.
Mijn overtuiging is dat de echte creatieven geboren worden met hun gave. Als kind zijn het meestal de dromers, die op jonge leeftijd al door structuren heen kunnen/durven denken en ongewoon goede vragen stellen. Ze hebben geen last van de innerlijke denkbarrières die altijd worden veroorzaakt door angsten. Creatieven hebben hun (democratische) vrijheid nodig om al hun indrukken (gevoel en emoties) en bedenkingen te kunnen samenbrengen tot iets nieuws, iets anders, iets beters, iets efficiënters, iets kunstzinnigers.
Je snapt meteen dat dat niet in een conservatieve omgeving past. Managers/ leidinggevenden zouden dit wel iets meer mogen omarmen, maar doen dit veelal niet. Raaraa hoe een dergelijke besluitvorming tot stand komt. Denk in risico-analyses en je hebt het antwoord. Ergens is dat maar goed ook, want het conservatief zorgvuldig handelen is vaak de beste optie. Het brengt alleen geen vernieuwing. En dat is killing voor vooruitgang.
Vooruitgang, waar alles uiteindelijk om draait, is iets wat ook conservatieven weten, alleen niet zo prettig vinden. Daarom wordt vooruitgang gereguleerd. Langzaam… anders krijg je anarchistische toestanden. Voor creatieven en radicalen is anarchie misschien een aantrekkelijke gedachte, maar het is niet wenselijk voor een goed functionerende democratische samenleving. Jeetje, zo is creativiteit ineens politiek.
Regulering van creativiteit, kunst, innovatie is één van de redenen waarom creatieve mensen het nogal eens lastig hebben in onze samenleving. Een andere reden is dat creatieven een ongewoon associatievermogen hebben, waardoor ze nogal eens verdwalen in hun eigen geest tijdens formele ontmoetingen, zoals een sollicitatiegesprek. De laatste reden die ik kan noemen is dat stress meestal niet bevorderend werkt voor creativiteit. Creatieve mensen staan graag open voor nieuwe ervaringen, maar als de druk te groot wordt, dan wordt de vrijheid om die nieuwe ervaring volledig te kunnen omarmen, binnen laten, opnemen, verwerken – beperkt. Dat is geheel menselijk, alleen ben je dan wel een afwijzing rijker. En dat is jammer.
Zo meteen vertel ik je wat je daaraan kunt doen, maar eerst:
Hoe gaan organisaties eigenlijk met creatieven om?
Dat is erg wisselend. In de eerste plaats praten organisaties in algemene zin over innovatie en nooit over creativiteit. Op de tweede plaats weten organisaties vaak niet wat innovatie is en weten ze niet zo goed om te gaan met creatievelingen. Tot slot zijn het vaak de hoger intelligente creatievelingen die innovatie creëren. Echte innovatie brengt namelijk nogal wat teweeg en dat is nog wel eens niet de bedoeling.
Dit veroorzaakt verdeeldheid. Dat komt omdat er veelal geen duidelijkheid over de bedoeling -en het begrip- innovatie is en ook niet wordt gegeven. Alleen organisaties die actief sturen op creativiteit, budget alloceren en daarmee innovatie tot stand proberen te brengen, weten wat ze doen.
Wat te doen?
Als creatieveling in de rol van sollicitant (of zelfstandige) kun je niet anders dan jouw vragenvuur inzetten. Dan gebeurt er namelijk iets fascinerends. De ervaren creatieve professional weet precies wat ik hier bedoel. De mensen met wie je rond de tafel zit raken of wel geïnspireerd of ze haken compleet af. Dat is de bedoeling: Jij krijgt de duidelijkheid die je wilt! Dan ga je vanzelf zien en invoelen of jij er verstandig aan doet om daar te werken/ de opdracht te accepteren.
A leap of faith
Dit hele verhaal laat zien dat creatieve mensen vaak erg op zichzelf zijn aangewezen. Ze haten routinematig werk. Het zijn ook vaak de ondernemers met stalen zenuwen. Ze vertrouwen op hun eigen creatieve proces, dat uit geleefd moet worden. Daar zit een groot risico. A leap of faith! Maar hé, zo werkt het. De weg naar vernieuwing, verandering, is nu eenmaal emotioneel zwaar voor veel mensen.
Het is wel van belang dat je eerst zelf vast stelt dat jij meer creatief bent dan al het andere in jezelf. Zoals je net al hebt kunnen lezen, is creativiteit verbonden aan persoonlijkheidsaspecten. Onderzoek dat goed.
Antwoord op de vraag: Hoe dan wel?
Creatieve mensen doen er goed aan een zorgvuldig opgebouwd portfolio mee te brengen. Specifiek afgestemd op het onderwerp van de vacature of opdracht. Leg uit hoe je tot dergelijke prestaties bent gekomen, zodat de toehoorders vertrouwen krijgen in jouw manier van werken en denken.
Geef ook aan dat je een ander soort associatievermogen hebt dan de meeste andere mensen. Vanuit vrijheid van de geest. Jij kunt zowel vanuit de linkse wereld, als de rechtse wereld denken. Cross-over. Integraal. Probleemoplossend vanuit het niets. Kwantumsprongen, want dat is het eigenlijk. Besef ook dat “de oplossing” spontaan komt, je weet nooit wanneer, maar vroeg of laat weet je het, dan is het er. Het “hoe” doet er niet zo toe. Soms werkt het onder druk, een andere keer juist niet. It’s a leap of faith.
Intelligentie en creativiteit
Iemand die veel over intelligentie en creativiteit heeft geschreven en gepubliceerd, is Wilfred Bastiani. Hij heeft inmiddels vele boeken geschreven over intelligentie en sommige over intuïtie. Een net zo intrigerend onderwerp. Hier kun je zijn werk vinden.
Zo is internet en de social media platformen een enorme vooruitgang voor de mensheid en diens potentie tot ontwikkeling. Al dat is te danken aan de creativiteit van een paar moedige éénlingen.
Tijd om af te ronden. Heb je zelf andere ervaringen, reageer dan vooral. Vul aan daar waar jij dat nodig acht. Kom maar door met jouw creativiteit!
Tot slot nog een video over de psychologie van creativiteit. Ik vond ‘m treffend. Wat vind jij?
Veel plezier!
https://www.youtube.com/watch?v=KxGPe1jD-qY
