We hebben nogal een afhankelijkheidsrelatie met elkaar gecreëerd als ik zo over m’n linker schouder de geschiedenis in kijk.
Het biologische perspectief van afhankelijkheid
Vanuit biologisch perspectief is er een grote afhankelijkheid tussen opvoeders en hun kinderen. Het groot brengen ervan, tot dat ze redelijk zelfstandig kunnen leven, is tijd consumerend. Als je ons in dat opzicht vergelijkt met andere levensvormen, dan spannen wij de spreekwoordelijke kroon. By far!
Relatieve werkelijkheid (dat hoort er dan ook bij)
Op wereldniveau zie je de afhankelijkheid in materiële en immateriële zin terug in vormen als religies, handelsnetwerken, koninkrijken, wereldrijken en het geldsysteem (als grootste van allen). Harari* noemt dit imagined realities. Het zijn verzonnen verhalen, illusies; de Maya (de wereld als relatieve werkelijkheid). Zonder het gezamenlijk geloven of accepteren ervan, zou het niet bestaan. Dat maakt het een uiterst boeiend concept.
De kunst van het samenwerken
Werkgevers en werknemers hebben een afhankelijkheidsrelatie met elkaar. Apart van elkaar zijn ze beide afhankelijk van het geldsysteem, wetgeving, regels en netwerken. Buiten dat, hebben ze elkaar nodig om deel te kunnen nemen, om te kunnen profiteren, van die maatschappelijke systemen en netwerken. De bedoeling en het ideale streven zijn een win-win voor, op z’n minst, werkgever en werknemer. Daar zijn we momenteel maar druk mee met z’n allen (mijn vorige blog gaat daar over). En – maar goed ook, want het kan altijd beter!
De voordelen van afhankelijkheid
Afhankelijk zijn van systemen is één van die zaken die ons bindt. We hebben nu eenmaal bepaalde regels met elkaar afgesproken of opgelegd gekregen (geschiedenis). Dat biedt (relatieve) veiligheid en gemak. Je daar tegen verzetten kost veel energie en is stressvol vanwege de weerstand die je daarmee automatisch oproept. Dit is waar politieke partijen zich bij uitstek mee bezighouden.
Afhankelijk zijn van een werkgever geeft -in zekere zin- een gevoel van zekerheid. Er worden immers veel zaken voor je geregeld als je eenmaal een contract hebt getekend. Dit gevoel van zekerheid versterkt zich als je op je plek zit, als je doet wat bij jou past en je daar passend voor beloond wordt. Dan wordt veelal zelfs een gevoel van onafhankelijkheid en zelfverzekerdheid ervaren. Hier zit de win-win uiteraard. Dat is een gezonde manier van afhankelijk zijn.
Mocht je ergens hebben gedacht “man, waar leidt dit toe?”, dat komt zo.
De nadelen van afhankelijkheid ken je vast wel. Slachtofferrol, ondermijnend gedrag, het systeem is niet eerlijk, niemand ziet wie ik echt ben, schikkend naar de norm, angst om niet voor jezelf op durven te komen, een werkgever die niet eerlijk en integer handelt en zo zijn er nog wel een paar te verzinnen. Het is de reactieve zijde van de medaille. De klaagzang.
Weten wanneer je jezelf afhankelijk en wanneer je jezelf onafhankelijk opstelt, daar gaat ‘t om. De voorwaarden daarvoor zijn:
- weten wie je bent,
- wat je talenten zijn,
- in welke omgeving jij het beste tot je recht komt,
- zuiver en open communiceren (vooral over jezelf en wat je “ziet”).
Met die verworven inzichten kun je namelijk een reële inschatting maken van de waarde die jij binnen een bepaalde context kunt bieden. Dat creëert bewustwording van speelruimte en geeft een gevoel van zekerheid en vertrouwen. En dat straal je uit. Erg waardevol.
Spelen met de ruimte tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid
Teveel mensen stellen zich te afhankelijk of te bescheiden op in hun veranderingsproces op de arbeidsmarkt. Onzekerheid is in bijna alle gevallen de aanstichter.
We krijgen geen les in hoe we van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid over kunnen stappen, als de situatie daarom vraagt. We leren niet hoe met emoties om te gaan en we weten veelal niet wie we werkelijk zijn. We worden geacht dat zelf uit te zoeken en daarmee creëren we in feite onze eigen afhankelijkheid. En daardoor doen we maar wat. Die patronen zijn overal zichtbaar.
En zo zitten we vast in onze eigen loop
Er je bewust van worden is de enige optie die je hebt om uit die loop te stappen. Je kunt dan die shift maken van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid, omdat je dan zelf kunt kiezen. Het moment dat je het ziet, dat je het beseft, het doorhebt, dan pas kun je jouw keus maken. Bewust.
De hoogste staat: Interdependentie
Interdependentie is een staat van afhankelijkheid, waarbij het geheel, het gezamenlijke doel, het uitgangspunt is en waarbij betrokkenen zich bewust afhankelijk kunnen opstellen. Het is een gezonde balans tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid. Die balans mag niet verstoord worden, daar is een natuurlijk respect voor. In het Engels is het interdependence, dat veel meer aan voelt als op elkaar kunnen rekenen, zonder dat één van de onafhankelijken zich gaat beroepen op zijn of haar afhankelijkheid, uit respect voor het geheel, het gezamenlijke doel. Dat gezamenlijke doel is altijd afkomstig vanuit hogere waarden, idealen. Men weet hoe de kaarten liggen, wat de rolverdeling is. Dit wordt trouwens ook wel uitgelegd als het hoogst haalbare niveau van een tribe.
Je kunt dan een drietrapsmodel maken: Afhankelijkheid >> Onafhankelijkheid >> Interdependentie, waarbij je vanuit onafhankelijkheid steeds kunt kiezen in welke mate je jezelf afhankelijk opstelt, gegeven de situatie.
En zo kun je hiermee experimenteren, bewuster worden.
Begin gewoon en test het voor jezelf.
Wil je iets meer zelfkennis? Doe de test hiernaast of via deze link
Het was mij weer een genoegen!
Hopelijk tot gauw,
Erik Hofstra
~
* Yuval Noah Harari
Boek: Homo Deus
Boekbespreking:
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/22/dames-en-heren-wij-allen-leven-in-illusies-4388900-a1522948
