(vrij vertaald vanuit “Economie – de gebruiksaanwijzing” van Ha-Joon Chang)
Het is belangrijk te beseffen dat er meerdere vormen van werkloosheid bestaan en hoe die zich tot elkaar verhouden in onze maatschappij. Voor jou is het van belang te onderkennen in welke van de 5 vormen jij zit.
Duidelijkheid is de eerste stap en het startpunt van jouw loopbaanverandering, mocht dat aan de orde zijn. Okay, daar gaan we :
1. Frictiewerkloosheid; het “in between jobs” – principe
2. Technologische of structurele werkloosheid
3. Politieke werkloosheid
4. Cyclische werkloosheid
5. Systemische werkloosheid
1. Frictiewerkloosheid
Deze vorm van werkloosheid ontstaat min of meer vanzelf. Hier kunnen persoonlijke redenen aan ten grondslag liggen, bijvoorbeeld een verhuizing, vastlopen en iets anders willen of een baan die gewoonweg ophoudt te bestaan, omdat een afdeling gesaneerd wordt of een bedrijf failliet gaat. Het is een natuurlijk proces. Dit proces vergt echter wel tijd. Mensen hebben tijd nodig om een andere baan te “vinden”. Dat heeft tot gevolg dat sommige mensen om die redenen een tijdje werkloos zijn. Vandaar dat dit verschijnsel frictiewerkloosheid wordt genoemd. Fricties of wrijvingen tussen vraag en aanbod. Seizoenswerkloosheid valt hier feitelijk ook onder.
2. Technologische of structurele werkloosheid
Deze vorm van werkloosheid ontstaat doordat het type werknemer -waar vraag naar is- en de beschikbare werknemers niet met elkaar gematcht kunnen worden. Er zijn talloze voorbeelden van regionale stimuleringsmaatregelen te geven die tot doel hadden om werknemers een opleidingsbudget mee te geven, zodat ze elders aan de slag konden, omdat een fabriek in een regio bijvoorbeeld gesloten werd (bijvoorbeeld Nedcar in Limburg). Of m.b.v. overbruggingskrediet, zodat er een huis gekocht kan worden in de buurt van de nieuwe werkplek, voordat het eigen huis is verkocht (Scandinavische landen). Deze vorm van werkloosheid is erg hardnekkig, zij hangt vaak samen met het sluiten van grote fabrieken of instellingen in een regio, die voorheen altijd voor veel arbeidsplaatsen zorgden, maar niet zijn meegegaan met hun tijd, of zich elders zijn gaan vestigen (buitenland).
3. Politieke werkloosheid
Het zal u niet verbazen, deze vorm van werkloosheid wordt veroorzaakt door politieke entiteiten als de regering en vakbonden. Er zijn een paar situaties die dit onderstrepen, bijvoorbeeld: Sommige werklozen willen niet werken, omdat de uitkering die zij ontvangen ongeveer net zo hoog is als het loon wat ze als werknemer kunnen verdienen in een andere baan. Als een uitkering ongeveer even veel in het laadje brengt als het loon dat bij een passende vacature hoort, dan zullen veel mensen geen financiële prikkel ervaren om aan het werk te gaan. Ontslagbescherming en ontslagvergoedingen zijn andere redenen waardoor de flexibilisering van de arbeidsmarkt wordt tegen gewerkt. Ook belastingen, zoals de werkgeversbijdragen voor sociale premies, maken werknemers veel duurder dan ze hoeven te zijn. Er zijn momenteel bewegingen gaande die de arbeidsmarkt flexibeler maken. Politieke entiteiten komen in beweging, omdat ze wel inzien dat het zo niet langer kan. Hoe zich dit in de (nabije) toekomst zal ontwikkelen is moeilijk te zeggen. U kunt het systeem niet veranderen, zorg er dus voor dat u precies weet wat u wilt en waar u dat kunt vinden, dan heeft u van dit type werkloosheid weinig last.
4. Cyclische werkloosheid
Hier kunnen we kort zijn; dit type werkloosheid kenmerkt zich voornamelijk door het wegvallen van de totale vraag. Een crisis dus. Dit is een cyclisch gebeuren en zal altijd blijven bestaan. U kunt ook hier weinig aan doen. Versterk uw positie door een leven lang te leren, ondernemen en zoveel mogelijk te blijven (net)werken.
5. Systemische werkloosheid
Systemische werkloosheid is ontstaan door het kapitalistische systeem. Mensen kunnen, in tegenstelling tot machines, zelfstandig denken. Dat betekent dat ze zelf kunnen bepalen hoeveel energie ze in hun arbeid stoppen. De vraag is dan: “Hoe zorgt de werkgever ervoor dat een werknemer zijn of haar maximale inspanning levert?” – en niet lijntrekt, zoals dat heet. De beste manier om de discipline bij arbeiders af te dwingen, is het verlies van hun baan kostbaar te maken. Dit wordt gedaan door werknemers een loon te bieden dat boven het gangbare loon ligt. De angst voor ontslag is zo maximaal. Vind maar eens een andere baan waar het loon op z’n minst gelijk is aan dat van wat je nu hebt.
Omdat alle kapitalisten hetzelfde doen, leidt dat er uiteindelijk toe dat de hoogte van de lonen boven het “marktruimingsniveau” uitkomst – en er werkloosheid ontstaat. De werklozen zijn in dit verband prima reserve arbeiders, die meteen kunnen worden ingevlogen als de werknemers binnen een kapitalistisch systeem niet naar behoren functioneren (productief zijn). Dat zet de boel wel op scherp. Angst is hier de grootste drijfveer en heeft niets met persoonlijke ontwikkeling te maken. Toch gebeurt dit nog met enige regelmaat. Ook de uitzendbureaus, die het vooral van volume moeten hebben, kennen dit fenomeen.
Deze verschillende typen werkloosheid kunnen naast elkaar bestaan. In sommige gevallen -en zeker tijdens een crisis- is dat eerder regelmaat dan uitzondering. Weet waar je zit en doe er je voordeel mee.
Werkse!
(heb je even geen werk, zoek dan contact met iemand die je kan helpen in jouw proces naar ander passend werk)
Erik Hofstra
