Zelfvertrouwen is niet iets wat je in een laatje hebt liggen. Het is ook geen kledingstuk dat je even aantrekt en na een tijdje weer uit doet. Je hebt het of je hebt het niet. Het is zelfs zo dat je het op een moment kunt hebben en op het andere niet. Je kunt het ook gewoon wel hebben, vrijwel constant.
Wat ik inmiddels heel goed weet is dat zelfvertrouwen een alles bepalende factor is in elke sollicitatieprocedure. Ik noem het liever sollicitatiemindset, als het om baanverandering gaat. Kom ik straks nog op terug.
Als jij van baan wilt veranderen, dan krijg je onherroepelijk te maken met twijfel. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar die zijn zeldzaam. Voor veel mannen is het trouwens lastiger om toe te geven dat er twijfel in het spel is, dan voor vrouwen. Cultuurdingetje. Als je het zelf maar weet en het niet ontkent, dan kun je er wat mee.
Waarom worden we onzeker?
Er zijn een aantal factoren die er voor zorgt dat we onzeker worden voor- en tijdens een sollicitatiegesprek. Hier de drie meest voorkomende:
– de afwijzing die altijd op de loer ligt,
– de eigen twijfels over eigen prestaties en hoe die door de ander worden gewogen,
– de inbeelding “wat anderen van je gaan vinden”.
Er is altijd wel enige spanning, omdat je langs de meetlat van de vacature en “die ander” of het ideaalplaatje wordt gelegd. Eén troost. Uiteindelijk zegt een sollicitatiegesprek nog weinig over hoe jij het er vanaf gaat brengen in die nieuwe baan. Werkgevers willen graag geloven van wel. Maar het is niet zo.
Inhoud van dit blogartikel
– 2 situaties of voorbeelden van zelfvertrouwen
– Realisme voorbij
– Realiteitstoetsing
– Wat doet zelfvertrouwen
– Overtuigingen en geloof in eigen kunnen
– Leeftijd speelt een rol, maar angst nog meer
– De naaktheid van het sollicitatiegesprek
– Werken aan een oplossing
2 situaties van zelfvertrouwen
Misschien heb je één van beide situaties, die ik zo ga beschrijven, zelf meegemaakt toen je van baan wilde veranderen.
Zo kan het zijn dat een functie voor jou op het lijf is geschreven. De vacature die je onder ogen kreeg sprak jou van A tot Z aan. Je werd direct enthousiast. “Dit is mijn baan!” …riep je nog.
Er is op dat moment geen enkele twijfel. Je gaat de sollicitatieprocedure in en na het tweede sollicitatiegesprek word je toch afgewezen. Hé! Hoe kan dat nou? Dat was niet de bedoeling. Met enige verbazing en verontwaardiging zit je voor je uit te staren als je het nieuws hebt ontvangen. De reden is dat ze de ander toch de voorkeur gaven. Waarom dat is, kunnen ze zelf ook niet precies zeggen. De telefoon leg je naast je neer. Je bespreekt dit kort of uitvoerig met jouw partner, misschien met je familie en vrienden – en je gaat weer door. Zo gaat dat soms.
Mijn vraag: Waardoor had je hier zoveel zelfvertrouwen?
Een andere variant kan zijn dat je wordt gevraagd. Het zelfvertrouwen word je dan -als het ware- gegeven. Ik heb dit zelf wel eens meegemaakt en ook aan de andere kant van de tafel zien gebeuren. Anderen zien in jou (of wie dan ook) dat jij het kunt, je hebt het in je. Zelf heb je dat misschien niet helemaal gezien, maar de ander al wel. Het ligt aan de oppervlakte. Voor anderen is dit zichtbaar, grijpbaar misschien. Dan is het vertrouwen je gegund. Vaak kun je dan zo overstappen naar die nieuwe functie binnen of buiten de eigen organisatie. Het zelfvertrouwen wordt je in een dergelijke situatie aangepraat en in de schoot geworpen. Dit gebeurt niet zo vaak, moet ik erbij zeggen.
Mijn vraag: Waardoor kreeg je zelfvertrouwen en maakte je die overstap (destijds)?
De kans is veel groter dat je in een situatie terecht komt, waar je helemaal vanuit jezelf – zelfvertrouwen dient te laten zien. Net zoals het eerste voorbeeld beschrijft. Dat jij de volledige overtuiging hebt, het probleem van de werkgever op te kunnen lossen.
Realisme voorbij
Meerdere malen heb ik mij verbaasd over kandidaten die vol zelfvertrouwen zaten, maar geen idee hadden wat de functie werkelijk van hun vroeg. Ik bedoel, een functieomschrijving is ook maar zo goed als degene die hem opstelt, maar om vervolgens zonder enige vraag te stellen, te starten met een heel betoog over hoe fantastisch je wel niet bent en wat je allemaal wel niet op kunt lossen, dat gaat toch wel ver. Dat is wat, in mijn ogen, het realisme voorbij kan worden genoemd. Een goede vacature-analyse kan dit al verhelpen.
Realiteitstoetsing
Dan is het begrip realiteitstoetsing van belang. Het is het vermogen te onderscheiden wat er echt gebeurt ten opzichte van wat jij je voorstelde dat er zou gebeuren – in bijvoorbeeld een sollicitatiegesprek. Persoonlijke zelfreflectie op eigen optreden dus. Dit is een lastig aspect in het sollicitatieproces, omdat we allemaal met onze eigen gekleurde bril kijken naar de werkelijkheid. Daarom is het ook zo moeilijk om na een sollicitatiegesprek te voorspellen of je door bent naar de volgende ronde.
Wat doet zelfvertrouwen
Het gevoel van zelfvertrouwen is hoog als je weet wat je kunt, wie je bent en als je aan kunt geven hoe jij op een gemotiveerde manier het probleem van de werkgever gaat oplossen. Het is zonder overdrijven, met een serene kalmte, kunnen zeggen: “Oh, dat kan ik wel”. De lading die daar in en onder zit, is wat zelfvertrouwen voortbrengt. Het is van jou. Hier is het vooral bedoeld voor het sollicitatieproces en de gesprekken die je gaat voeren met de werkgever. Want bij die werkgever wordt duidelijk of jouw zelfvertrouwen ook stand houdt.
Persoonlijke overtuigingen en geloof in eigen kunnen
Zelfvertrouwen hangt samen met persoonlijke overtuigingen en het geloof in eigen kunnen – en hoe realistisch je hier in bent. De term sollicitatiemindset wordt nu belangrijk. Deze dien je namelijk goed neer te zetten, voordat je actie onderneemt om van baan te veranderen. In die sollicitatiemindset zitten de bouwstenen die het fundament vormen van al jouw verdere loopbaanveranderingsacties en jouw zelfvertrouwen. Deze bouwstenen zijn:
– jouw drijfveren
– jouw competenties (incl. motivatie)
– en jouw interesses
Leeftijd speelt een rol, maar angst nog meer
De meeste 40 plussers die van baan moeten veranderen, zullen beamen dat leeftijd wel degelijk een rol speelt in de overwegingen om uitgenodigd te worden voor een sollicitatiegesprek. Veel werkgevers kijken nu eenmaal nog steeds naar leeftijd. Het is de realiteit. Die realiteit is beïnvloedbaar, maar dat is niet altijd eenvoudig, zo ondervinden we gaandeweg. Dat beïnvloeden vraagt om lef. Het gaat er om jezelf te onderscheiden, jezelf dusdanig neer te zetten, dat de werkgever niet om jou heen kan. De grote vraag is natuurlijk;
Durf jij genoeg?
Er wordt hier aanspraak gedaan op jouw creatieve vermogen om onderscheidend te willen zijn. In het willen zit de durf. Want, hoe graag wil jij die functie? ..en hoe realistisch weet je dat te presenteren? Zelfkennis is dan cruciaal. Het hele plaatje moet kloppen. Alles doet er toe.
Vanuit verschillend onderzoek is bekend dat angst, als enige emotie, te conditioneren is. Dat biedt perspectief. Het betekent dat je angst kunt deconditioneren. Zo hebben de meeste mensen in het westen een grote angst ontwikkeld voor spreken in het openbaar. Een sociale angst die is aangeleerd. Het sollicitatiegesprek schuurt hier een beetje tegenaan. Het sollicitatiegesprek heeft niet helemaal het karakter van een podium, zoals we dat gewend zijn, je staat ook niet voor een groot publiek te praten, maar je moet jezelf wel degelijk laten zien. Het gaat om jou, wat je kunt en hoe gemotiveerd je bent om datgene te doen wat er van je gevraagd wordt. Het in het middelpunt staan en bekritiseerd kunnen worden, is dan erg spannend. Zoals dat op elk podium spannend is (voor de meeste mensen).
Wil je een onderscheidend en kansrijk sollicitatiegesprek voeren, dan zal je -om te beginnen- je angsten moeten overwinnen, of op zijn minst veel minder bepalend laten zijn. Dat is wat een goede loopbaanprofessional bijvoorbeeld realiseert. Angst “wegnemen”, deconditioneren en zelfvertrouwen ontwikkelen.
De naaktheid van het sollicitatiegesprek
De kwetsbare positie, die naaktheid van het sollicitatiegesprek, daar draait het dus allemaal om zodra je eenmaal door die eerste selectieprocedure heen bent. Daar komt alles bij elkaar. Echter, het begint natuurlijk allemaal al met jouw sollicitatiemindset. Heb je de ladder tegen de juiste muur gezet en ben je toen pas gaan klimmen, of staat jouw ladder nog niet goed? In het sollicitatiegesprek wordt dat duidelijk. Daar wordt je als het ware afgepeld. Het is met de billen bloot gaan en dat normaal vinden. Omdat je zo bent en het altijd zo hebt gedaan. Jij lost het probleem van die werkgever op – punt. Uiteindelijk gaat het erom dat jij het bewijs gaat leveren dat jij de oplossing bent voor het probleem waar de werkgever mee zit.
Werken aan een oplossing
Een eerste stap die ik je aanraadt te nemen is meer zelfkennis verwerven. Wij hebben daar een test voor, die de volgende zaken in kaart breng:
– gedragsstijl
– denkstijl
– geschikte werkomgeving (macro)
– geschikte functieprofielen
Je kunt die test hier maken.
Met die zelfkennis kun je de ladder beter tegen de juiste muur zetten. Het gaat in veel posities om overtuigingskracht in het sollicitatiegesprek, ook al is die vaardigheid voor de functie niet een vereiste.
Dat was het voor nu. Heb je nog vragen, stel ze.
Ik kom er altijd bij je op terug, ook al duurt het soms een paar dagen.
Veel plezier ennnn… op jouw sollicitatiesucces!
Erik
~
