Er zit mij iets dwars. Dat wil ik hier met jou delen, omdat ik denk dat ik niet de enige ben met dit onbestemde gevoel. Het gevoel ontstond toen ik mijn webinar aan het voorbereiden was (interesse? A.s. vrijdag 4 november om 09:30 uur).
Voor mij is het voorbereiden van een webinar of training erg inspirerend werk, maar nu werd ik er toch ook een beetje ongeduldig van. Ik kreeg last van afgunst. Dat is vreemd, afgunstig worden in een proces als dit. Dan weet ik het wel, er is meer aan de hand. Tijd voor zelfonderzoek. Want, zonder duidelijkheid kom je niet ver.
Zo kwam ik uit bij Alain de Botton, filosoof en schrijver. Hij heeft het over “Status Anxiety” en afgunst als een nieuw soort drijfveer, die onze maatschappij aan het binnen sluipen is. In Amerika is dit al langer gaande. Komt mede door een iets ander stelsel. Het lijkt naar Europa over te waaien of is er in sommige lagen van onze bevolking al lang. In ieder geval zijn de West Europese landen er vatbaar voor. Ook de docu “Requiem for the American Dream” (Netflix, aanrader) raakt dit principe aan.
De Botton concludeert dat er een maatschappelijke onrust aan het ontstaan is door de hang naar materieel succes. Geld maakt, tot een bepaalde hoogte (ongeveer € 87.000,- per jaar, hoorde ik laatst Arko van Brakel op BNR zeggen. Gebaseerd op onderzoek) niet gelukkiger. We voelen ons er ook niet veiliger door – zo stelt De Botton. Ik kan niet anders dan dat beamen.
Er is iets interessants gaande, volgens De Botton. Mensen in democratische landen zien elkaar veelal als gelijken. Zo is dat in het verleden ook gestimuleerd. Dit is vastgelegd in wetgeving waarin de gelijke behandeling tussen mensen onderling staat beschreven en hoe zij dient te worden nageleefd (VN-verdragen inzake de rechten van de mens). De Botton vraagt vervolgens af hoe dit concept zich in de hoofden van mensen gaat gedragen anno nu. Want, als iedereen gelijk is en gelijke kansen heeft, dan is de algemene opvatting onder mensen die in een democratie leven, dat iedereen recht heeft op dezelfde spullen. Kortom, mensen gaan elkaar de meetlat aanleggen. Ze gaan vergelijken. Dat is een logisch gevolg van een dergelijk stelsel.
Als we vervolgens kritisch kijken naar onze maatschappij, dan blijkt gelijkheid in materieel opzicht ver te zoeken te zijn. Daar hoef je weinig moeite voor te doen. Daarnaast heerst er bij een groep “materieel gelukkigen” (de rijkeren) een overtuiging dat iedereen gelijke kansen krijgt in het leven (het maakbaarheidsprincipe). Dat iedereen een keus heeft om net zo succesvol te zijn als zij zelf. De redenering is, als je jouw succes niet kunt waarmaken, dan doe jij iets niet goed. Dan dien je harder te werken of het anders te doen. Red je het niet, dan ben je al gauw een loser.
Ik heb wel wat met die gedachtegang van maakbaarheid. De vraag is alleen wel in hoeverre mensen in staat zijn om bewust keuzes te maken die goed voor hen zijn. Ieder individu is immers uniek en kan daarom in een zelfde situatie kiezen voor een andere aanpak. Hij of zij heeft een andere zienswijze op de situatie, waarop een andere aanpak wordt gebaseerd. Hoe succesvol die is, is moeilijk vooraf te voorspellen. Wat bewezen succesvol heeft gewerkt kan ook succesvol zijn in de toekomst. Hoeft niet. De context kan veranderen.
Elke keus die je maakt is een keus. Dat kan maar één keer. Hoe goed je die keus maakt voor jezelf en hoe je die keus uitvoert, bepaalt jouw succes, elke keer weer. Elke keus doet ertoe. Duidelijk. En toch kijk ik naar mijn leven met het idee, het kan beter. Ik kan net zoveel als die of die of die… ik ben –denk ik– zelfs beter dan die en die. Hoe kan het dan dat zij succesvoller zijn dan ik? In materieel opzicht… Voel je ‘m? Nou, daar zit ‘m de afgunst. Lichtelijk, maar hij is er.
Nu ik hier toch zo lekker bezig ben nog de vraag: hoe goed worden wij geïnformeerd?
Of zoals De Botton het zegt: Worden wij – als consument – goed genoeg geïnformeerd?
Er wordt van ons verwacht dat wij rationele keuzes moeten kunnen maken. Maar, hoe kan dat, als wij massaal worden geïnformeerd, met de intentie om juist irrationele keuzes te gaan maken. En dat marketingspel is overal gaande. Alles voor de consumptie, de economie, het geld. Hoe meer budget er voor marketing en innovatie is, hoe groter het bedrijf wordt of hoe beter een organisatie in staat is om de positie 1, 2 of 3 te behouden. Hoezo, we worden goed geïnformeerd? We worden misleidt en geïndoctrineerd.
Mensen vergelijken nu eenmaal altijd. Status, de uitstraling van machtiger zijn, invloed kunnen uitoefenen en daarmee de persoonlijke behoeften vervullen, is niets nieuws. Maar afgunst als drijfveer, is dat wel. Het is een afzetten tegen die groep rijken, soms ten koste van veel meer dan ze zelf lief is. Met uitspraken als, “ik zal jou eens laten zien wie hier de beste is, gelijk heeft, een loser is…”, et cetera. En dan: “nou, succes! – Loser” als antwoord krijgen.
Hier komen we geen stap verder mee met z’n allen, terwijl het wel een cultureel dingetje aan het worden is in Nederland. Zo concludeer ik na mijn persoonlijke observaties en bijval van De Botton. Uiteindelijk gaat het om de keus of je hierin mee gaat of niet. Doe je de dingen die je doet vanuit bevlogenheid of, omdat je iets te bewijzen hebt? Met andere woorden, hoe goed ken jij jezlef? Er is een paralle te trekken met het sollicitatieproces. Ook hier kan afgunst een rol spelen, aan beide kanten van de tafel. Door je hier bewust van te zijn, door jezelf te kennen en vanuit jouw talenten, kracht, passie (hoe je het ook wilt noemen, maar schiet niet in de allergie) te handelen, blijf je bij jezelf en kun je de ander ontmoeten zonder te vergelijken. Geef gewoon je waarde zorgvuldig en genuanceerd weer. Dan bereik je wat je wilt bereiken.
Als ik daar weer eenmaal ben met mezelf, is de afgunst verdwenen. Mijn liefde zit in mijn vak. Mensen ondersteunen en gidsen naar die nieuwe passende baan. Als ik dat zo goed mogelijk doe, dan komen mijn klanten vanzelf. En dat zijn er genoeg om van te leven en in mijn behoeften te voorzien. Meer mag altijd, is het streven, dan kan ik nog meer mensen helpen. Daar zit het geluk. Daar heb ik vertrouwen in.
Herken je iets van jezelf in mijn verhaal? Laat het weten in het commentaarveld hieronder
Op jouw sollicitatiesucces!
Erik Hofstra
